Brussels Philharmonic | virtuoze violen

virtuoze violen

Als dirigent van het Gewandhaus Orchester in Leipzig besloot de Hamburgse componist Felix Mendelssohn (1809 - 1847) om zijn jeugdvriend en getalenteerd violist Ferdinand David, die tevens de concertmeester was van het orkest, in de kijker te zetten door een vioolconcerto aan hem op te dragen. Hij begon er reeds in 1838 aan te componeren, maar het werk zou pas in 1844 voltooid worden. Mendelssohns drukke, internationale carrière belette hem immers om er ononderbroken aan door te kunnen werken, al geeft de briefwisseling tussen hem en David blijk van een brandend enthousiasme.

Een virtuoos succes

Mendelssohn en David overlegden intensief over de solopartijen. Met de adviezen van David ontstond een vioolconcerto dat samen met die van Brahms, Beethoven en Tchaikovsky tot de meest bekende werken in dit genre wordt gerekend. De meesterlijke integratie van lyriek en virtuositeit, de melodische lijnen die volkomen natuurlijk en moeiteloos uit de viool lijken te vloeien en het volledige technische potentieel van de solist dat wordt aangesproken, vormen het succes van dit concert.

Inspiratie nemen en geven

Mendelssohn, die met het Gewandhaus Orchester onder meer grote werken van Beethoven en Bach bracht, liet zich inspireren door de klassieke vormen van zijn illustere voorgangers. Als romantisch componist nam hij natuurlijk wel de vrijheid om creatief om te gaan met deze erfenis en de rigide vormen en structuren aan te passen in functie van zijn individuele artistieke expressie en verbeelding. Zo voerde hij een aantal verregaande structurele vernieuwingen in. Zijn Vioolconcerto bestaat niet uit afzonderlijke passages: hij lastte de verschillende delen aan elkaar om de energie en de continuïteit niet te doorbreken. Een tweede ingrijpende verandering is de volledig uitgeschreven cadens. Mendelssohn plaatste de cadens naar een centralere plaats in zijn concerto om wederom de continuïteit te onderlijnen en breuken te vermijden, en schreef de cadens – die normaal geïmproviseerd werd door de solist om zijn kunnen te etaleren – helemaal zelf uit.

Het Vioolconcerto werd opgenomen in de canon van de Europese meesterwerken en werd een inspiratiebron voor talrijke componisten. Vandaag heeft het nog niets van zijn muzikale impact verloren: he staat nog steeds op het programma van alle grote solisten, en ook voor kindsterren is het klassiek repertoire. Het concerto laat de violist op sublieme wijze schitteren, met virtuoze uitdagingen en een daverend einde dat het publiek laat smeken om meer.